Tư duy và thái độ cần có của người dân trong một xã hội dân chủ

Từng Con Người Dân Chủ sẽ hợp thành một Xã Hội Dân Chủ, Xã Hội Dân Chủ sẽ tạo ra Chính Trị Dân Chủ, Chính Trị Dân Chủ sẽ sinh ra Chính Thể Dân Chủ ... Dân Chủ đến từ "bản chất" ý thức của công chúng, không phải đến từ chính quyền với những "hiện tượng" : danh nghĩa, quốc hiệu, đảng hiệu, quốc kỳ, chính thể, cơ chế, hiến pháp, pháp luật ...

Do cơ duyên của lịch sử, các xã hội dân chủ đã hình thành trong những hoàn cảnh khác nhau, nhưng để tiến tới hay duy trì sinh hoạt dân chủ trong một quốc gia, tư duy và thái độ dân chủ của người dân là yếu tố căn bản.

Để làm chủ quốc gia, người dân trước nhất phải có ý hướng, thái độ và kiến thức “làm chủ”.

Ý hướng dân chủ khởi đi từ điểm mỗi người dân phải lưu tâm tới xã hội xung quanh mình, biết tán thưởng điều hay và bận tâm trước những chuyện xấu xa, không phải chỉ đối với xã hội loài người mà cả tới môi trường và cảnh quan xung quanh. Những con người vô cảm sẽ không có khả năng, chưa nói tới xứng đáng, tham gia sinh hoạt trong một xã hội dân chủ. Nếu một con người vô cảm có cơ hội “lạc tới” một xã hội dân chủ, con người đó sẽ chỉ là những thành phần sống bám, lợi dụng các tiện ích vật chất và tinh thần do xã hội mang lại.

Trong trường hợp một xã hội độc tài như VN hiện nay, loại dân chúng “tiền dân chủ” này sẽ không giúp ích gì cho nỗ lực chấm dứt độc tài. Họ là thành phần cho gì nhận nấy, nếu bị đàn áp thì sẵn sàng tự so sánh với thời gian khổ nhục hơn trước đó để cam chịu, hay luồn lách “chui” qua khe hở của guồng máy áp bức để được khá hơn đôi chút.

Tâm trạng vô cảm và thái độ mặckệnó là hai mặt của một đồng tiền, đừng chờ đợi thành phần này tham gia công cuộc đấu tranh, họ không quan tâm hay không hề biết có công cuộc đấu tranh đang diễn ra nhằm chấm dứt chế độ độc tài CSVN.

Lật đổ một chế độ độc tài là chuyện rất khó, làm sao để xây dựng ý thức quan tâm tới xã hội quanh mình của người dân tuy không dễ nhưng ít khó hơn. Chưa kể là lật đổ độc tài sẽ là chuyện vô vọng và vô ích, nếu khối quần chúng vô cảm còn quá đông đảo.

Sau khi thoát khỏi bệnh vô cảm, người dân cần có một thái độ căn bản trong xã hội dân chủ, đó là biết chấp nhận và tôn trọng ý kiến khác biệt.

Trong chế độ quân chủ chuyên chế hay “đảng chủ chuyên chế”, Lệnh Vua hay Ý Đảng, là khuôn mẫu để dân đen tuân theo và đã là dân đen thì còn gì khác biệt giữa ý kiến người này với người kia. Trong một xã hội Dân chủ thì từ ngay người dân, xa hơn là các Dân Biểu hay Chính Đảng, sẽ phải có nhiều ý kiến. Nguyên tắc sinh tồn là phải biết tương nhượng, dung hoà với nhau giữa Đa Số và Thiểu Số. Dung hoà giữa đa số và thiểu số có nghĩa là làm việc theo ý kiến của đa số nhưng vẫn tôn trọng ý kiến thiểu số. Đây là một nguyên tắc, thoạt nhìn thì tưởng cũng giống như là “Thiểu sô phục tùng Đa số”,  sự khác biệt là ở hai chữ “phục tùng”. Ý niệm phục tùng dễ đưa tới thái độ áp chế và cơ chế dân chủ mau chóng biến chất thành một loại độc tài trá hình, thủ tiêu quyền được có ý kiến khác biệt. Lịch sử các đảng cộng sản đã chứng minh vấn nạn này.

Muốn tiến tới 1 xã hội dân chủ đích thực với sự dung hoà giữa đa số và thiểu số thì từ căn bản người dân đã phải có tư duy cởi mở, tôn trọng ý kiến khác biệt và có thể hợp tác được với cả những ai có phần nào ý kiến khác với mình. Không tôn trọng ý kiến khác biệt người ta sẽ trở thành một loại “độc tài cá nhân”. Đây là hiện tượng thấy rất rõ trong cộng đồng người Việt chống cộng tại hải ngoại. Đồng bào trong cộng đồng này, tuy cùng thân phận bỏ nước ra đi vì họa cộng sản, một số người đã quay ra chống đối nhau gay gắt chỉ vì khác biệt về lối chống cộng. Họ quy chụp cho nhau là tay sai Việt cộng rồi tập trung vào chuyện tấn công “tay sai” bỏ lơ kẻ thù chính là chế độ Việt cộng. Đây là tệ trạng đã kéo dài nhiều thập niên, một phần do chính Việt cộng đạo diễn, nhưng phần quan trọng vẫn là do tư duy “tiền dân chủ” của một số người trong cộng đồng.

Sau khi đã có ý hướng và thái độ dân chủ, người dân còn phải trau dồi để có trình độ xứng đáng trong vai trò “làm chủ” của xã hội, của quốc gia.

Một trong những điểm đặc trưng của xã hội dân chủ là quyền tự do ngôn luận. Tự do ngôn luận giúp nẩy nở các ý kiến mới và giuới hạn lạm dụng. Nhưng sử dụng quyền này con người cần có ý thức trách nhiệm, nhất là khi loan tin về cá nhân hay tổ chức. Về phía người đọc tin, cũng cần có thái độ vô tư để xét đoán mức độ chính xác của nguồn tin, để tin theo và phổ biến nếu muốn. Không thể ỷ vào lý do thấy báo đăng hay đọc được trên mạng Internet để loan truyền các câu chuyện vô căn cứ có thể thương tổn danh dự người khác. Cần phải tận diệt thói xấu từ những thế kỷ trước thể hiện qua câu “Tiếng lành đồn gần, tiếng dữ đồn xa”. Đây là hành động chẳng những thể hiện thái độ hồ đồ vô trách nhiệm mà còn biểu lộ tâm địa xấu xa, thiếu văn minh của con người. Cũng cần phải xoá sổ những mẩu “chuyện ngụ ngôn” vô ý thức như chuyện Tăng Sâm giết người. Sự vô luân lý trong câu chuyện này là có kẻ đã dám khơi khơi loan truyền cái tin “Tăng Sâm giết người”, một loại tin vô căn cứ mà độc hại cho nạn nhân. Một khía cạnh vô lý khác của câu chuyện là một bà mẹ, khi nghe tin đồn dữ về con mình, đã không nắm kẻ loan tin lại hỏi cho ra lẽ, mà vội tin ngay rồi bỏ chạy chỉ vì nó được lập lại 3 lần. Ngày nay mà còn tin vào những giai thoại như “Tăng Sâm giết người”, dùng lối suy nghĩ này như một khuôn mẫu thì không thể nào bước vào kỷ nguyên dân chủ.

Ngoài việc tự nâng cao trình độ để phán xét các nguồn thông tin, người dân trong vai trò chủ nhân của Đất Nước cần có nỗ lực nhìn ra bên ngoài để biết mình hay hay dở ra sao để còn cải thiện.

Theo thông kê LHQ thì dân VN được xếp hạng là lạc quan và hạnh phúc thứ nhì trên thế giới (chỉ sau Costa Rica). Trong khi tại một bản thống kê khác đánh giá đâu là nơi đáng sống, căn cứ trên trình độ văn hoá, môi trường, an toàn, mức sống … của người dân trong 125 quốc gia thì Việt Nam xếp hạng 124, chỉ hơn Lybia mà thôi.

Hai con số thống kê tương phản này chỉ có thể giải thích bằng câu “Ngu xi hưởng thái bình”, dân VN hạnh phúc vì không biết thế nào là khổ, là xấu, là nhục. Có thể gọi là “dân ngu” không nhỉ, và đã là dân ngu thì có được “cho quyền dân chủ” cũng không thể nào làm nổi chủ Đất Nước. Như bất cứ chế độ độc tài nào, Việt cộng chủ trương ru ngủ, đầu độc người dân bằng những hội hè, đình đám, xa phí, rượu và thác loạn tình dục… Nhưng nếu trong bảng xếp loại các quốc gia tử tế, đáng sống mà VN đứng áp chót thì tình trạng kém cỏi đã hiển hiện, không cách nào dấu nổi, nếu không hay bớt vô cảm thì phải nhìn thấy. Cơ may là chúng ta sống trong kỷ nguyên internet, nhiều chuyện có thể làm bằng cách “Online”. “Học Tập Dân Chủ On Line” sẽ là minh chứng điển hình.

Có người đặt câu hỏi, nếu ngày nay học tập thế nào là dân chủ thì bao giờ chuyển qua hay bắt đầu tranh đấu để chấm dứt độc tài và dành lại quyền dân chủ ? Câu trả lời là “Học Tập về Dân Chủ” chính là một phần của công tác đấu tranh chống độc tài. Chúng ta cần gia tăng số người thấm nhuần ý hướng dân chủ, thái độ dân chủ và kiến thức dân chủ. Đây là cách để gia tăng số người quan tâm tham gia việc nước đồng thời nắm vững quy luật dân chủ. Nhờ nắm vững những quy luật dân chủ người ta sẽ tham gia đấu tranh trong kỷ luật chống với kẻ thù chung là chế độ độc tài Việt cộng, thay vì phí sức đấu tranh chống lẫn nhau.

 Hoàng Cơ Định